E-ticaret sektörü 2024 yılında istikrarlı büyümesini sürdürdü ve dijital dönüşümün etkisiyle yeni rekorlara imza attı. Ticaret Bakanlığı'nın yayınladığı E-Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) 2024 verilerine göre sektörün güncel durumunu, kullanıcı davranışlarını ve sektörel trendleri detaylı olarak analiz ettik. İşte karşınızda Türkiye'de 2024 yılı e-ticaret istatistikleri ve tüm yönleriyle sektöre ilişkin çarpıcı veriler!
2024 Yılında E-Ticaret Hacmi ve Büyüme Trendleri
Genel Hacim ve İşlem Sayıları
2024 yılında Türkiye'de e-ticaret hacmi bir önceki yıla göre %61,7 artarak 3 trilyon TL'ye ulaştı. İşlem sayısı ise toplam 5,91 milyar adet olarak gerçekleşti. Perakende e-ticaret işlem sayısı, bir önceki yıla göre %10,1 artış göstererek 1,85 milyar adede yükseldi. Perakende e-ticaret hacmi ise 2024 yılında bir önceki yıla göre %63,7 artarak 1,619 trilyon TL'ye ulaştı.
ABD doları bazında bakıldığında, e-ticaret hacmi bir önceki yıla göre %15 düzeyinde artış göstererek 77,89 milyar ABD dolarından 89,58 milyar ABD dolarına yükseldi. Bu verilere göre, dolar bazında e-ticaret hacminin 2019-2024 yılları arasında yıllık bileşik büyüme oranı %30,2 olarak gerçekleşti.
Yıllık Büyüme Oranları
2019-2024 yılları arasında genel e-ticaret hacminin yıllık bileşik büyüme oranı %85,66'ya ulaşırken, aynı dönemde perakende e-ticaret hacminin yıllık bileşik büyüme oranı %90,82'ye ulaşarak dikkat çekici bir artış gösterdi.
2019-2024 döneminde genel e-ticaret işlem sayıları yıllık bileşik büyüme oranı açısından %34,15'lik bir artış gösterirken, perakende e-ticaret işlem sayılarındaki yıllık bileşik büyüme oranı da benzer şekilde %37,23 seviyesinde gerçekleşti.
Ortalama Sepet Tutarları ve Kullanıcı Davranışları
Sepet Ortalama ve Eğilimleri
2024 yılında e-ticaret sektöründe gerçekleştirilen işlemlerde ortalama sepet tutarı 508 TL olurken, perakende e-ticaret özelinde ortalama sepet tutarı 875 TL olarak gerçekleşti.
Sektörlere Göre Ortalama Sepet Tutarları
En yüksek ortalama sepet tutarına sahip sektörler:
- Ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon
- Havayolları
- Kırtasiye ve ofis malzemeleri
Bu veriler, farklı sektörlerdeki tüketici davranışlarını ve harcama eğilimlerini yansıtması açısından önemli göstergeler sunuyor.
E-Ticaretin Ekonomideki Yeri ve Genel Ticarete Oranı
GSYH İçindeki Payı
2024 yılında yurt içinde gerçekleşen e-ticaret hacminin, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 43 trilyon 410 milyar 514 milyon TL olarak açıklanan gayri safi yurt içi hasıla (GSYH) içindeki payı %6,5 oldu.
Genel Ticarete Oranı
E-ticaretin genel ticaret içindeki payı, 2024 yılı genelinde %19,1 olarak gerçekleşti. Aylık bazda incelendiğinde ise oranlar değişiklik gösterdi:
- Ocak: %22,5
- Şubat: %21,3
- Mart: %21,2
- Nisan: %18,8
- Mayıs: %19,0
- Haziran: %17,9
- Temmuz: %17,4
- Ağustos: %17,7
- Eylül: %17,7
- Ekim: %17,9
- Kasım: %22,3
- Aralık: %17,8
E-ticaretin genel ticaret içindeki payı ilk çeyrekte yüksek, ikinci ve üçüncü çeyrekte durağan, son çeyrekte ise kampanyaların etkisiyle tekrar yükselen ancak yılın son ayında düşen bir seyir izledi.
E-Ticaret Harcamalarının Demografik Dağılımı
Cinsiyet ve Yaş Dağılımı
2024 yılı itibarıyla pazar yerleri üzerinden gerçekleşen e-ticaret harcamalarının %58'i kadın kullanıcılar tarafından yapıldı. Erkek kullanıcılar ise %42'lik bir paya sahip oldu.
Bu dağılım, kadınların dijital perakende ekosistemindeki belirgin etkinliğini gösteriyor. Özellikle giyim, kişisel bakım, kozmetik, ev dekorasyonu gibi kadın kullanıcıların daha yoğun ilgi gösterdiği kategorilerdeki alışveriş sıklığı, bu oransal üstünlüğün temel nedenlerinden biri olarak öne çıkıyor.
E-ticaret harcamalarının yaş grubu ve cinsiyete göre dağılımında hem kadın hem erkek kullanıcılar açısından en yüksek oranlar 25-34 yaş aralığında görüldü. Bu yaş grubunda kadın kullanıcı oranı yaklaşık %24 ile en yüksek düzeye çıkarken erkek kullanıcı oranı da yaklaşık %20 ile belirgin bir yoğunluk gösterdi.
25-44 yaş aralığı her iki cinsiyet için toplam harcamanın en yoğunlaştığı dönem oldu. 35-39 yaş aralığında her iki cinsiyetin de harcamaları azalmaya başladı. Aynı yaş grubu ve sonrasında erkek kullanıcıların harcamaları, kadın kullanıcı harcamalarından daha yüksek seyretti.
50 yaş ve üzeri yaş gruplarının harcamalarının, toplam harcamalar içindeki oranı belirgin şekilde düştü; 65 yaş ve üzeri gruplarda ise %2'nin altına indi.
Sektörel Harcamaların Cinsiyete Göre Dağılımı
E-ticaret harcamalarının sektörel bazda cinsiyete göre dağılımı farklılıklar gösterdi:
- Kadınların Daha Çok Harcama Yaptığı Sektörler: Giyim, ayakkabı ve aksesuar, medikal, kişisel bakım ve kozmetik ile evcil hayvan ürünleri sektörlerinde kadın kullanıcıların harcamaları, erkeklere göre belirgin şekilde daha fazla oldu.
- Erkeklerin Daha Çok Harcama Yaptığı Sektörler: Elektronik, havayolları ile seyahat, taşımacılık ve depolama sektörlerinde erkek kullanıcıların harcamaları kadınlardan yüksek seyretti.
Yaş Gruplarına Göre Sektörel Dağılım
- 20-44 yaş aralığındaki kullanıcılar ağırlıklı olarak giyim, ayakkabı ve aksesuar sektöründe harcama yaptı. Özellikle 20-34 yaş aralığında bu sektör açık ara öne çıktı.
- 35-44 yaş aralığında giyim harcamaları yüksek seyretmekle birlikte ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon ile elektronik sektörlerinin payı arttı.
- 45-64 yaş aralığında ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon sektörü dikkat çekti.
- 50 yaş ve üzeri gruplarda havayolları sektörüne dönük harcamalar arttı.
Yemek sektörünün toplam harcamalar içindeki oranının yaş grupları yükseldikçe azaldığı görüldü.
2024'te Sektörler Nasıl Performans Gösterdi?
Sektörel Hacimler
2024 yılında giyim, ayakkabı ve aksesuar sektörü 301 milyar TL ile ilk sırada yer aldı. Bu sektörü sırasıyla havayolları, seyahat, taşımacılık ve depolama ile elektronik sektörleri takip etti.
Sektör Bazında E-Ticaretin Genel Ticarete Oranı
Elektronik Sektörü
Elektronik sektöründe e-ticaretin genel ticaret içindeki payı yıl genelinde ortalama %28,3 olarak gerçekleşti. Kasım ayında bu oran %38'e çıkarak zirve yaptı. Aralık ayında ise sert bir düşüş (%24,9) gözlemlendi. Genel olarak yıl boyunca dalgalı bir seyir izlendi ve talebin dönemsel kampanyalarla tetiklendiği değerlendirildi.
Gıda ve Süpermarket Sektörü
Gıda ve süpermarket sektöründe e-ticaretin genel ticarete oranı %4,3 ile sınırlı kaldı. Tüm yıl boyunca istikrarlı bir grafik çizen sektör, mevsimsel etkilerden görece az etkilendi. Geleneksel alışveriş alışkanlıklarının güçlü olduğu bu sektörde, dijitalleşme oranının daha düşük seyretmesi potansiyelin varlığını da ortaya koydu.
Giyim, Ayakkabı ve Aksesuar Sektörü
Giyim, ayakkabı ve aksesuar sektöründe e-ticaretin genel ticarete oranının yıllık ortalaması %22,1 seviyesinde gerçekleşti. Bu oran Kasım ayında %30,2'ye çıkarak zirve yaptı. Özellikle sezon sonu kampanyaları ve indirim dönemleri bu artışı destekledi. Nisan ayında %18 ile en düşük seviyeyi gören sektör, yılın ikinci yarısında toparlanarak Kasım ayı sonuna kadar yükseliş gösterdi.
Kitap ve Dergi Sektörü
Elektronik ticaretin genel ticaret içindeki payı incelendiğinde en yüksek e-ticaret payına sahip sektörlerden biri olan kitap ve dergi sektöründe bu oran %53 oldu. Sektörde e-ticaretin payı Mart ve Kasım aylarında %65'in üstüne çıktı. Yaz aylarında ise dikkat çekici bir düşüş görüldü (%36,4-Ağustos). Bu durum tatil döneminde talebin azalmasına bağlanabilir. Sektör, elektronik ticaret alışverişine en yatkın sektörlerden biri konumunda.
Motorlu ve Motorsuz Araç, Servis, Yedek Parça ve Aksesuarları
Bu sektörde Kasım ayında kayda değer bir artış yaşandı ve oran %63,2'ye ulaştı. Bu sıçrama, kampanyaların yanı sıra yıl sonu araç ve parça alımlarına (kış lastiği vb.) yönelik yoğunlaşan tüketici talebine işaret etti. Diğer aylarda ise %13,5 ile %27,3 arasında dalgalı ama görece düşük oranlar görüldü.
Spor ve Outdoor
Spor ve outdoor ürünlerinde, e-ticaretin genel ticarete oranı yıl genelinde ortalama %30,5 ile oldukça yüksek bir düzeyde gerçekleşti. Sektör, Kasım ayında %42,6 ile zirve yaptı, Aralık ayında ise %35,7 ile yılı tamamladı. Yaz döneminde (%26,1-Ağustos) talepte nispi bir düşüş gözlemlense de yıl genelinde güçlü bir performans gösterdi.
Yemek Sektörü
Yemek sektöründe e-ticaretin genel ticarete oranı %10,9 oldu. Bu alanda yıl boyunca görece stabil bir seyir izlendi ve %10 ile %12 arasında dar bir bantta değişim gözlemlendi. En yüksek oran Ocak ayında (%12), en düşük oran ise Temmuz ve Ağustos aylarında (%10,3) kaydedildi. Bu durum mevsimsel alışveriş tercihlerine işaret etti.
İptal ve İade Oranları
En yüksek iptal ve iade oranı %19,84 ile Giyim, Ayakkabı ve Aksesuar sektörüne ait oldu. Bu sektörü sırasıyla Havayolları, Konaklama, Spor ve Outdoor, Elektronik ile Beyaz Eşya ve Küçük Ev Aletleri sektörleri takip etti. İptal ve iade edilen ürün ve hizmetlerin ortalama fiyatı ise 656 TL olarak gerçekleşti.
En Çok Satan Ürünler
Sektör bazında en çok satan ürünler, tüketici taleplerini ve tercihlerini belirgin şekilde yansıtıyor:
- Beyaz Eşya ve Küçük Ev Aletleri: Çamaşır makineleri, kahve makineleri, mikserler, tost makineleri
- Gıda ve Süpermarket: İçecekler, atıştırmalıklar, bakliyat, süt ürünleri
- Evcil Hayvan Ürünleri: Mama, kum, aksesuar, ilaçlar
E-Ticaret İşletmelerine İlişkin İstatistikler
İşletme Sayısı ve Türleri
2024 yılında Türkiye genelinde 600.800 işletme e-ticaret faaliyeti gösterdi.
Türkiye'de e-ticaret faaliyetinde bulunan işletmelerin %78,6'sı şahıs işletmesi, %17,8'i limited şirket ve %3,6'sı anonim şirket olarak faaliyet gösterdi.
E-ticaret faaliyetinde bulunan esnaf işletmesi sahiplerinin %72,8'i erkek, %27,2'si ise kadın oldu. Erkek işletme sahiplerinin çoğunluğunun 35-39 yaş aralığında, kadın işletme sahiplerinin çoğunluğunun 30-34 yaş aralığında olduğu görüldü.
İşletmelerin Hacim Dağılımı
Ülkemizde e-ticaret işletmeleri yıllık toplam işlem hacimlerine göre gruplandırıldığında:
- Düşük hacimli işletmeler: %72,1
- Orta hacimli işletmeler: %14,4
- Yüksek hacimli işletmeler: %11,5
- Çok yüksek hacimli işletmeler: %2,0
Bu dağılım, düşük işlem hacmine sahip çok sayıda mikro düzeyde işletmenin sistemde aktif olduğunu gösteriyor.
Sektörel Dağılım
E-ticaret işletmelerinin sektörlere göre dağılımı incelendiğinde:
- Yemek: %21,63
- Giyim, Ayakkabı ve Aksesuar: %15,64
- Elektronik: %12,24
- Ev, Bahçe, Mobilya ve Dekorasyon: %11,12
- Medikal, Kişisel Bakım ve Kozmetik: %5,82
- Gıda ve Süpermarket: %5,11
- Oyun, Oyuncak ve Hobi: %5,04
- Motorlu ve Motorsuz Araç, Servis, Yedek Parça ve Aksesuarları: %4,74
- İnşaat, Yapı Malzemeleri ve Emlak: %4,62
- Beyaz Eşya ve Küçük Ev Aletleri: %4,32
- Spor ve Outdoor: %4,24
- Diğer: %5,58
İşletme Gruplarına Göre Sektörel Dağılım
Düşük Hacimli İşletmeler
Düşük hacimli işletmelerin en yoğun faaliyet gösterdiği sektörler:
- Yemek: %18,25
- Giyim, ayakkabı ve aksesuar: %16,86
- Elektronik: %15,03
- Ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon: %10,84
- Oyun, oyuncak ve hobi: %6,16
Orta Hacimli İşletmeler
Orta hacimli işletmelerin en yoğun faaliyet gösterdiği sektörler:
- Yemek: %34,31
- Giyim, ayakkabı ve aksesuar: %11,63
- Ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon: %11,57
- Medikal, kişisel bakım ve kozmetik: %5,35
- Gıda ve süpermarket: %5,13
Yüksek Hacimli İşletmeler
Yüksek hacimli işletmelerde faaliyet gösterilen sektörler:
- Yemek: %29,16
- Giyim, ayakkabı ve aksesuar: %12,99
- Ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon: %11,97
- Elektronik: %5,47
- Medikal, kişisel bakım ve kozmetik: %5,32
Çok Yüksek Hacimli İşletmeler
Çok yüksek hacimli işletmelerin faaliyet gösterdiği sektörler:
- Giyim, ayakkabı ve aksesuar: %16,05
- Ev, bahçe, mobilya ve dekorasyon: %13,20
- Elektronik: %9,77
- Yemek: %9,08
- Beyaz eşya ve küçük ev aletleri: %8,31
Pazar Yeri Kullanım Alışkanlıkları
Yemek Sektörü Dışındaki Sektörler
Pazar yerinde e-ticaret yapan işletmelerin (yemek sektörü hariç) %78,1 ile büyük bir çoğunluğu tek bir pazar yerinde faaliyet gösterdi. İki pazar yerinde satış yapan işletmelerin oranı %15,1, üç pazar yerinde satış yapan işletmelerin oranı %4,8, dört pazar yerinde satış yapan işletmelerin oranı ise %1,5 oldu.
Yemek Sektörü
Yemek sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin çoğunluğu da tek bir pazar yeri üzerinden satış yaptı. Bir pazar yerinde faaliyet gösteren işletmeler toplam işletme sayısının %66,6'sını oluşturdu. İki pazar yerinde faaliyet gösteren işletmelerin toplam işletmeler içindeki payı %27,3, üç pazar yerinde faaliyet gösteren işletmelerin payı ise %6,1 oldu.
E-Ticarete Uyum Endeksi ve İl İstatistikleri
E-ticarete uyum endeksi, Türkiye'deki illerin e-ticarete uyum düzeyini ölçmek amacıyla dört temel değişkenin ağırlıklı ortalaması kullanılarak hesaplandı. Bu endekste yer alan kriterler, il bazında olacak şekilde; satışların alışları karşılama oranı, e-GSYH, işletme başına düşen e-ticaret hacmi ve e-ticaret işletme sayısının toplam işletme sayısına olan oranından oluştu.
Endeks skorlarına göre en yüksek skor alan ve dolayısıyla e-ticarete uyumu en yüksek olan ilk 5 il sırasıyla İstanbul, Kayseri, İzmir, Kocaeli ve Çorum oldu.
E-ticaret satışları en fazla olan ilk 5 il sırasıyla İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli ve Bursa olarak belirlendi.
Ödeme ve Harcama Tipi İstatistikleri
Ödeme Yöntemleri
E-ticarette kullanılan ödeme yöntemleri incelendiğinde %66 ile kartlı ödemeler ilk sırada yer aldı. Bu durum e-ticaret kullanıcılarının büyük bir kısmının ödeme işlemleri için banka ve kredi kartı tercih ettiğini gösterdi. İkinci sırada ise %26 ile havale/EFT ödemeleri yer alırken kapıda ödeme %3, diğer ödeme türleri ise %5 olarak gerçekleşti.
Kartlı ödemelerin %65'inde 3D secure güvenlik yöntemiyle ödeme gerçekleştirildi.
Harcama Tiplerine Göre E-Ticaret Hacmi
2024 yılında:
- Yurt içi harcamaların payı: %87,7
- Diğer ülkelerin ülkemiz e-ticaret sitelerinden yaptığı harcamaların payı: %6,2
- Vatandaşlarımızın yurt dışından yaptığı alımların payı: %6,1
Aylık ve Günlük İstatistikler
En Çok İşlem Yapılan Günler
2024 yılında en çok işlem yapılan günler şöyle sıralandı:
- 11.11.2024 (%0,44) - Kasım Kampanyaları
- 28.11.2024 (%0,40) - Kasım Kampanyaları
- 29.11.2024 (%0,39) - Kasım Kampanyaları
- 06.11.2024 (%0,37) - Kasım Kampanyaları
- 05.11.2024 (%0,36) - Kasım Kampanyaları
En Az İşlem Yapılan Günler
2024 yılında en az işlem yapılan günler ise:
- 10.04.2024 (%0,16) - Ramazan Bayramı
- 16.06.2024 (%0,16) - Kurban Bayramı
- 17.06.2024 (%0,18) - Kurban Bayramı
- 11.04.2024 (%0,19) - Ramazan Bayramı
- 09.04.2024 (%0,20) - Ramazan Bayramı
Günlük ve Saatlik Bazda E-Ticaret İşlem Yoğunluğu
2024 yılında 20.00'dan sonra e-ticaret işlemlerinde günün diğer saatlerine göre artış olduğu gözlendi. Bununla birlikte özellikle Cumartesi günleri 10.00 ile 19.00 saat aralığı, haftanın en yoğun işlem günü ve saat aralığı oldu.
Hızlı Ticaret (Q-Commerce) İstatistikleri
Büyüme ve Hacim Verileri
Hızlı ticaret (Q-Commerce), 2024 yılında bir önceki yıla göre %98,1 oranında artış gösterdi. Bununla beraber aynı yıl hızlı ticaret hacminin tüm e-ticaret hacmi içindeki payı %8,32 oldu.
Ortalama Sepet ve İşlem İstatistikleri
Hızlı ticaret işlemlerine ait ortalama sepet tutarı, 2024 yılında 351 TL olarak gerçekleşti. Bir sepette yer alan ortalama ürün sayısı ise 2,4 oldu.
Saat Aralıklarına Göre İşlem Dağılımı
Sabah saatlerinde yoğunlaşmaya başlayan hızlı ticaret işlem sayısı 12.30'a kadar artarak devam etti. Bu saatten 18.30'a kadar aynı yoğunlukta devam eden hızlı ticaret işlem sayısı, 18.30 ile 19.00 aralığında zirveye ulaştı, 19.00'dan itibaren ise azalmaya başladı.
Sektörel Dağılım
Hızlı ticarette en yüksek hacme sahip sektörler:
- Yemek: %66,18
- Yiyecek ve İçecekler: %27,36
- Ev ve Bahçe: %3,17
- Sağlık ve Güzellik: %1,68
- Bebek ve Küçük Çocuk Ürünleri: %0,72
- Evcil Hayvan Ürünleri: %0,53
En Çok Satılan Ürün Grupları
Hızlı ticarette en çok satılan ürün grupları (milyar TL):
- Gazlı İçecekler: 6,01
- Su: 3,43
- Peynirler: 2,55
- Dondurma: 2,23
- Ayran: 1,97
- Süt: 1,79
- Yoğurt: 1,71
- Yumurta: 1,45
- Cipsler: 1,44
- Çamaşır Deterjanları ve Yumuşatıcılar: 1,30
En Çok Sipariş Edilen Yemekler
Hızlı ticarette en çok sipariş edilen yemekler (milyar TL):
- Hamburger: 20,20
- Döner: 15,90
- Pizza: 14,04
- Kebaplar: 12,64
- Kızarmış Tavuk: 5,15
- Çiğ Köfte: 5,04
- Lahmacun: 4,97
- Pide: 4,40
- Çorbalar: 2,11
- Baklavalar: 0,95
Sürdürülebilir E-Ticaret
Hacim ve İşlem Sayıları
C2C satışlarda 2024 yılında 9,8 milyar TL'lik işlem hacmine ve 17,5 milyon işlem sayısına ulaşıldı. Bu işlemler, çevresel sürdürülebilirlik bakımından yalnızca ürün paylaşımı değil, aynı zamanda karbon salınımının azalması, kaynak verimliliği ve israfın önlenmesi gibi çok boyutlu katkılar sağladı.
Sektörel Dağılım
Sürdürülebilir e-ticaretin sektörel dağılımı, hem hacim hem de işlem sayısı açısından şu şekilde gerçekleşti:
- Giyim, Ayakkabı ve Aksesuar: %53,25 (hacim), %57,49 (işlem sayısı)
- Elektronik: %16,32 (hacim), %5,41 (işlem sayısı)
- Anne ve Bebek: %6,86 (hacim), %12,36 (işlem sayısı)
- Oyun, Oyuncak ve Hobi: %6,24 (hacim), %6,50 (işlem sayısı)
- Ev, Bahçe, Mobilya ve Dekorasyon: %5,70 (hacim), %6,69 (işlem sayısı)
- Medikal, Kişisel Bakım ve Kozmetik: %3,90 (hacim), %4,04 (işlem sayısı)
- Beyaz Eşya ve Küçük Ev Aletleri: %2,43 (hacim), %0,96 (işlem sayısı)
- Spor ve Outdoor: %2,02 (hacim), %1,26 (işlem sayısı)
- Kitap ve Dergi: %1,42 (hacim), %3,76 (işlem sayısı)
Sürdürülebilir e-ticaretin büyük kısmını giyim, ayakkabı ve aksesuar sektörü oluşturdu. Bu sektörde yer alan ürünlerin sürdürülebilir e-ticaret kapsamında yeniden satışa sunulması, genellikle ürünün tüketiciye uygun olmamasından değil; ürünün tekrar kullanımının mümkün olması ve satıcının bu yolla gelir elde edebilmesi amacıyla gerçekleşti. Bu durum, hem ürünlerin kullanım süresini uzatarak doğal kaynakların daha verimli kullanımını sağladı, hem de geri dönüşümün oldukça kısıtlı olduğu giyim, ayakkabı ve aksesuar sektöründe sürdürülebilirliğe büyük katkı sundu.
Elektronik sektöründe yer alan ürünler, yüksek değerli ve dayanıklı olması nedeniyle uzun süreli ve tekrar kullanım bakımından elverişli oldu. Bu ürünler sürdürülebilir e-ticaret hacminin %16,32'sini ve işlem sayısının %5,41'ini oluşturdu. İşlem sayısıyla hacim arasındaki farklılık elektronik ürünlerin kıymetinden kaynaklandı.
Yeniden kullanımın oldukça yaygın olduğu anne ve bebek ile oyun, oyuncak ve hobi sektörleri; sürdürülebilir e-ticaret hacminin sırasıyla %6,86'sını ve %6,24'ünü oluşturdu.
İade Oranları
2024 yılında sürdürülebilir e-ticaret kapsamında yapılan alışverişlerde 2,2 milyar TL değerinde 3,1 milyon adet iade işlemi yapıldı. Sürdürülebilir e-ticarette iade oranı %17,8 olarak gerçekleşti.
Sürdürülebilir e-ticarette iade oranlarının sektörel dağılımı:
- Giyim, Ayakkabı ve Aksesuar: %42,12 (hacim), %53,96 (işlem sayısı)
- Elektronik: %27,71 (hacim), %7,46 (işlem sayısı)
- Ev, Bahçe, Mobilya ve Dekorasyon: %5,97 (hacim), %8,17 (işlem sayısı)
- Anne ve Bebek: %5,55 (hacim), %11,38 (işlem sayısı)
- Beyaz Eşya ve Küçük Ev Aletleri: %4,30 (hacim), %1,60 (işlem sayısı)
En çok satışın yapıldığı giyim, ayakkabı ve aksesuar sektöründe yapılan iadeler toplam iade işlem sayısının %53,96'sını oluşturdu. Bu iade işlemleri toplam iade hacminin %42,12'sine karşılık geldi. Yapılan iade işlemlerinin %7,46'sı elektronik sektöründe gerçekleşti. Bu iade işlemleri toplam iade hacminin %27,71'ini oluşturdu. Bunun nedeni elektronik sektöründeki ürünlerin fiyatlarının çok daha yüksek olmasıydı.
Sürdürülebilir E-Ticarette En Çok Satılan Ürünler
Sürdürülebilir e-ticarette en çok satışı yapılan ürünler şöyle sıralandı:
- Kadın giyim ürünleri
- Erkek giyim ürünleri
- Çocuk giyim ürünleri
- Cep telefonları
- Bebek ürünleri
- Ayakkabılar
- Oyuncaklar
- Bilgisayarlar ve tabletler
- Kitaplar
- Ev tekstili ürünleri
Sürdürülebilir e-ticaret, tekrar kullanım odaklı bir ekonomik ve çevresel dönüşüm fırsatı sundu. 2024 yılı verileri, Türkiye'de bu modele olan ilginin oldukça yüksek olduğunu gösterdi. Tüketiciler, yeniden kullanılabilir ürünleri tercih ederek hem ekonomik hem de çevresel fayda sağladı.
Dijital Eğlence ve İçerik Tüketimi
Genel Hacim ve İşlem Sayıları
2024 yılında, çevrim içi olarak satın alınan masaüstü bilgisayar, oyun konsolu, mobil oyunlar, video, müzik ve yayın platformlarının toplam hacmi 19,58 milyar TL'ye, işlem sayısı ise 95,7 milyon adede ulaştı.
Sektörel Dağılım
Dijital eğlence sektörünün üç ana kategorisinin hacim ve işlem sayılarının oranları:
İşlem Sayısı Oranları
- Oyun Sektörü: %30
- Yayın Platformları: %48
- Müzik ve Video Sektörü: %22
Hacim Oranları
- Oyun Sektörü: %55
- Yayın Platformları: %38
- Müzik ve Video Sektörü: %7
Ortalama Sepet Tutarları
Dijital işlemlerin sepet ortalamaları şöyle gerçekleşti:
- Oyun Sektörü: 377 TL
- Yayın Platformları: 161 TL
- Müzik ve Video Sektörü: 67 TL
Günlük İşlem Dağılımları
Oyun Satışları
Günlük oyun satışlarında özellikle 17 Mart, 5 Temmuz, 2 Aralık ve 23 Aralık tarihlerinde, günlük oyun satışlarının zirveye ulaştığı gözlendi. Bu tarihler, oyun satış platformlarının gerçekleştirdiği İlkbahar, Yaz ve Kış indirim dönemlerine denk geldi.
Yayın Platformları ve Müzik-Video Hizmetleri
Yayın platformları ile müzik ve video hizmetlerinde de benzer şekilde belirli dönemlerde işlem sayılarında artışlar gözlendi. Özellikle kampanya dönemlerinde ve yeni içeriklerin yayınlandığı tarihlerde artışlar belirginleşti.
Ekonometrik Bakış Açısı
E-Ticaret İşlem Sayısı Açığı
2024 yılında günlük e-ticaret işlem sayısına Hodrick-Prescott (HP) filtresi uygulanarak potansiyel satış sayısı elde edildi ve gerçekleşen satış sayısından çıkartıldı.
E-ticaret işlem sayısına ilişkin açığın en yüksek %3,52, %3,26 ve %2,77 ile 16 Haziran 2024, 10 Nisan 2024 ve 17 Haziran 2024 tarihlerinde olduğu görüldü. Bu günler Ramazan ve Kurban Bayramı başlangıçlarıydı. Ayrıca işlem sayısı açığının en yüksek olduğu günlerin yine dini bayramlar olduğu tespit edildi.
Regresyon Analizi Sonuçları
E-ticaret işlem sayısının bağımlı, haftanın günlerinin ise bağımsız değişken olduğu doğrusal regresyon modelinin sonuçlarına göre:
- Pazartesi: Katsayı 0,14 (p-değeri 0,09)
- Salı: Katsayı 0,06 (p-değeri 0,49)
- Çarşamba: Katsayı 0,11 (p-değeri 0,21)
- Perşembe: Katsayı 0,13 (p-değeri 0,14)
- Cuma: Katsayı -0,03 (p-değeri 0,75)
- Cumartesi: Katsayı -0,17 (p-değeri 0,05)
- Pazar: Katsayı -0,24 (p-değeri 0,00)
Pazartesi, Cumartesi ve Pazar günlerinin işlem sayısı çıktı açığı üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olduğu görüldü. Pazartesi günü çıktı fazlası yaratırken (0,14), Cumartesi (-0,17) ve Pazar (-0,24) çıktı açığı yarattı. Dolayısıyla hafta sonları, gerçek e-ticaret işlem sayısının potansiyel e-ticaret işlem sayısının altında kalmasına neden olan bir faktör olarak belirlendi.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
2024 yılı, e-ticaret sektörünün istikrarlı büyümesini sürdürdüğü ve birçok alanda yeni rekorlara imza attığı bir yıl oldu. 3 trilyon TL'lik hacme ulaşan sektör, ekonominin önemli bir bileşeni haline geldi.
Perakende e-ticaret hacminin yıllık bileşik büyüme oranının %90,82 gibi etkileyici bir seviyeye ulaşması, önümüzdeki yıllarda da bu büyüme potansiyelinin devam edeceğini gösteriyor.
Hızlı ticaret (Q-Commerce), dijital eğlence ve içerik tüketimi ile sürdürülebilir e-ticaret gibi alt sektörlerin hızlı yükselişi, tüketici davranışlarındaki değişimi ve sektördeki çeşitlenmeyi net bir şekilde ortaya koyuyor.
Demografik verilere bakıldığında, genç nüfusun e-ticarette aktif rol aldığı, kadınların toplam harcamalarda daha fazla paya sahip olduğu görülüyor. Bu durum, e-ticaret işletmelerinin pazarlama stratejilerini belirlerken göz önünde bulundurması gereken önemli bir faktör.
Sektörel analizler, giyim, elektronik ve yemek sektörlerinin e-ticaret içindeki önemli payını korurken, kitap ve dergi sektörünün geleneksel ticaretten e-ticarete en hızlı geçiş yapan sektör olduğunu gösteriyor.
İşletme verileri, e-ticaret ekosisteminin büyük çoğunluğunun küçük ölçekli işletmelerden oluştuğunu, ancak işlem hacminin önemli bir kısmının büyük ve orta ölçekli işletmeler tarafından gerçekleştirildiğini ortaya koyuyor.
Tüm bu veriler ışığında, 2025 yılında da e-ticaret sektöründeki büyümenin devam edeceği, özellikle hızlı ticaret, dijital içerik ve sürdürülebilir alışveriş gibi yeni nesil e-ticaret modellerinin daha da gelişeceği öngörülüyor.
Bu içerik, T.C. Ticaret Bakanlığı Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi (ETBİS) 2024 verileri temel alınarak hazırlanmıştır.
E-ticaret Sitenizi Kolayca Açın
30.000+ İşletmenin tercih ettiği e-ticaret altyapısıyla internetten satış yapmaya başlayın!
15 Gün Ücretsiz Deneyin!
