Telif Hakkı Nedir? Nasıl Alınır?

Telif hakkı, kişi ya da kişilerin fikirleri ile ürettiği düşünce, bilgi, ürün ya da sanat eserlerinin kullanılması ya da kopyalanmasına yönelik hukuken sağlanan haklara verilen isimdir.

Eser Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nun 1/B/a bendinde tanımı yapılan eser kavramı, sahibinin hususiyetini taşıyan ilim, edebiyat, musiki, güzel sanatlar veya sineme eserleri olarak sayılabilecek olan her nevi fikir ve sanat mahsullerini ifade etmektedir. Eser sahibi kavramı ise ilgili eseri meydana getiren kişidir. Telif hakkı ise ilgili fikri ya da sanat eserini meydana getiren kişi ya da kişilerin eser üzerinde sahip olduğu haklara verilen isimdir.

Telif Hakkı Nedir? Nasıl Alınır adlı bu yazımızda sizlere Telif hakkı hakkında bilgi vereceğiz. Telif hakkı nasıl alınır sorunuza yanıt verirken bu hakkın önemi, telif hakkı türleri vb. konulara da değineceğiz. Siz de yazımızı inceleyebilir ve böylece Telif hakları ile ilgili daha fazla bilgi edinebilirsiniz.

İlginizi Çekebilir: Marka Tescili Nedir

Telif Hakkı Nasıl Alınır?

İlk olarak ABD Anayasası ile ortaya çıkan bir kavram olan telif hakkı, sanat eserlerinin korunmasını amaçlayan ve bu doğrultuda sanatın ya da bilimin geleceğini garanti alan bir kavramdır. Telif hakları ile eser sahiplerinin ilgili eserler üzerindeki mülkiyet haklarının korunması amaçlanmaktadır.

Telif hakkı, korunması tescili bağlı olmayan bir hak türüdür ve her zaman eser yaratıldığı andan itibaren doğmaktadır. Bu nedenle telif hakkı almak isteyen eser sahiplerinin kanun korumasından yararlanmak için telif hakkı alması gerekmemektedir fakat karşılaşabileceği ihlaller ve ispatlar için telif hakkı tescili yapılması oldukça önemlidir. Çünkü bu tescil uzun vadede ispat kolaylığı sağlamaktadır.

Telif hakkı alma genellikle üç farklı şekilde yapılabilmektedir. Bunlar isteğe bağlı telif hakkı tescili, zorunlu tescil ve noter yoluyla yapılan tescildir.

• İsteğe Bağlı Tescil:Eser sahibi olan kişinin Telif Hakları Genel Müdürlüğü’ne başvuru yaparak tescil yaptırmasına verilen isimdir.
• Zorunlu Tescil:Telif hakkı tesciline konu olabilecek müzik, bilgisayar oyunu ya da sinema eserleri piyasaya sürülmeden önce eser sahipleri tarafından zorunlu olarak yaptırılan tescil türüdür.
• Noter ile Tescil:Eserin eser sahibine ait olduğunu noter tasdiki ile onaylattığı telif hakkı tescil türüdür. Genellikle noter ile tescil yapacak olan kişilerin tüm noter masraflarını kendi karşılaması gerekir.

Telif hakkı tescili yaptırmak isteyen kişilerin özellikle bu süreçte çalınma ya da kaybolma gibi risklere karşı oldukça çok dikkatli olması gerekir. Bu süreçte eser tamamlandığı andan itibaren kayıt yapılmalı ve herhangi bir bekleme süresi olmadan telif hakkı tescili yapılmalıdır.

Aksi takdirde tüm durumları eser sahibi kabul etmiş sayılabilmekte ve yasalar karşısında eserin kendisine ait olduğunu ispatlayamaya bilmektedir. Bu nedenle bu sürecin profesyonel bir şekilde yönetilmesine oldukça çok önem verilmesi gerekir.

Telif Hakkı Neden Önemlidir?

Telif hakkı, bir esere sahip olan kişilerin haklarını korumak için verilen hukuki bir hak olduğu için oldukça önemlidir. Telif hakkının önemli olduğu konular şunlardır:

• Telif hakkının bulunması kişilerin yaratıcı eserler oluşturmasını ve bu eserleri paylaşmasını kolaylaştırır ve teşvik eder.
• Bir esere sahip olan kişiler emekleri konusunda ödüllendirilmiş sayılır.
• Bir esere ait telif hakkı verilmesi eser sahiplerinin kontrolü sağlar ve maddi kazanç elde etmelerini kolaylaştırır.
• Eserler lisanslandığı, kullanıldığı ya da satıldığı durumlarda eser sahibi olan kişiler gelir elde eder.
• Telif hakkının bulunması sanatçıların fikirlerini özgür bir biçimde ifade etmesini sağlar ve böylece kişilerin fikirleri korunur.
• Telif hakkı, yatırımcıların yaratıcılık ile ilgili olan sektörlere güven vermesini sağlar.
• Telif hakkı her zaman bir eseri yaratan kişilerin kimliğini korumakta ve eser sahibi olan kişilerin saygınlığını sürdürebilmelerini sağlamaktadır.
• Telif hakkı, eserlerin kontrolsüz bir biçimde kullanılmasının önüne geçer ve böylece eser yaratan kişilerin değerlerini sürdürebilmesini kolaylaştırır.

Telif hakkı yaratıcı bir esere sahip olan gerçek veya tüzel kişilerin manevi ve maddi haklarını koruduğu ve toplumsal olarak yaratıcılığı desteklediği için oldukça önemli bir haktır ve bu nedenle eser ilk çıktığı gibi ortaya çıkmaktadır.

Telif Hakkı Kapsamındaki Haklar Nelerdir?

Telif hakkı kapsamında eser sahiplerinin birçok hakkı bulunmaktadır. Bunlar manevi haklar ve mali haklar olarak ikiye ayrılır ve kendi içerisinde de çeşitlenir. 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre bir eseri olan kişiler manevi ve mali olmak üzere iki hakka sahiplerdir.

Telif hakkı kapsamında eser sahiplerinin manevi hakları olarak belirtilen hakları şunlardır:

• Adının belirtilmesi
• Umuma arz etme ve yayma
• Eserde değişiklik yapılması menetme.

Telif hakları kapsamında eser sahiplerinin mali hakları da bulunur. Mali haklar şunlardır:

• İşleme hakkı
• Yayma hakkı
• Çoğaltma hakkı
• Pay ve takip hakkı
• Temsil hakkı
• İşaret, ses ve/veya görüntüne nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı.

Eser sahiplerinin yukarıda 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre belirlenen manevi ve mali haklarına karşı bir ihlal gerçekleştiğinde. Eser sahibi hakka tecavüz eden kişiye karşı tecavüzün önlenmesi, tecavüzün ortadan kaldırılması, tazminat ve ceza davası açmak için gerekli kişi, kurum ve kuruluşlar ile görüşerek ihbarda ya da şikayette bulunabilir. Eser sahibi olan kişiler yalnızca bir yolla haklarını arayabileceği gibi birden fazla dava ile de haklarını arayabilmektedir.

İlginizi Çekebilir: Marka Pazarlaması Nedir

Telif Hakkı Süresi Ne Kadar?

Bir eser üreten kişiler eser piyasaya sunulduğu andan itibaren telif hakkı doğduğunu bilmelidir. Doğan telif hakkı ise tescil edilmediği durumlarda 5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre belirli bir süre boyunca korunur.

5486 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre eser sahibi olan kişi gerçek bir kişi ise yaşadığı süre zarfında ve ölümünün 70.yılına kadar telif hakkına sahiptir. Eser sahibi olan kişiler tüzel kişiyse eser telif hakkı alındıktan sonra 70 yıl boyunca korunmaktadır.

Eser sahibi belli olmayan anonim eserlerde ise korunma süresi eserin aleniyet kazanması ile başlar ve 70 yıl ile sınırlandırılır. 70 yıl sonrasında ise koruma biter.

Telif Hakkının Sona Ermesi

Yukarıda bahsedilen kapsamların dışında eserlerin telif hakları sona ermektedir. Telif hakkının sona ermesi ise, telif sürecinde eserin sahibine tanınmış olan mali hakların son erdiğini gösterir. Bu süre sonrasında ise koruma bittikten sonra koruma süresi sona eren eserler için eser sahibinden herhangi bir izin alınmasına ihtiyaç duyulmamaktadır.

İlginizi Çekebilir: Marka Ses Tonu Nedir

Telif Hakkı Cezası Nedir?

Telif hakkı cezası, bir esere sahip olan kişinin izni olmadan, kanunda belirtilmiş olan haklar saklı olmak üzere dağıtılması, çoğaltılması, görüntü veya ses nakline yarayan araçlar ile umuma açık bir şekilde gösterilmesi, satılması ya da satın alınması durumunda ortaya çıkan ceza türüdür.

Telif hakkı cezası Türk Ceza Kanun’a göre belirlenir ve bir eserin ve eser sahibinin telif hakkını ihlal eden kişilere adi para cezası ve 5 yıla kadar hapis cezası ön görülmektedir. Bir başkasına ait olan eseri ise kendi eseri olarak isimlendiren kişiler altı ay ile iki yıl arasında hapis cezasına çarptırılır.