Ayıplı Mal Nedir, Tüketicilerin Hakları Nelerdir?

Tüketici haklarının Türk Ticaret Kanunu tarafından sınırları belirlenmiştir ve işletmeler mal ve hizmetlerini sunarken tüketici haklarını birinci seviyede gözetmekle yükümlüdür. Tüketicilerin beklentilerini karşılamayan, hatalı, eksik, arızalı malların tüketiciye satılması durumu ise tüketici mağduriyetini doğurmaktadır. Ayıplı mal satılması da tüketicinin mağduriyetiyle sonuçlanan bir durumdur.

Tüketicilerin mağdur olmaması için satın alacakları ürünü doğru ve titiz bir şekilde araştırması gerekirken, satıcıların ise ürün hakkında bilgileri gerek e-ticaret sitesinde gerekse ürün etiket ve ambalajlarında ayrıntılı ve doğru bir şekilde vermeleri gerekmektedir.

Ayıplı Mal Nedir?

Ayıplı mal ne demek dediğimizde ayıplı mal tanımı ticaret kanununca yapılmıştır ve hatalı, tüketici faydasını gözetmeyen, tekniğinde ya da standardında kusur olan mallara denilmektedir.

Ayıplı mal en açıklayıcı ifadesiyle şöyledir; ürün satın alımı gerçekleşip, satış sözleşmesi gerçekleştikten sonra ürün alıcıya teslim edikten sonra ürünün aslına sadık kalmaması durumunda ortaya çıkan duruma ayıplı mal adı verilmektedir.

Ayıplı mal satın alınan ürünün satın alma esnasında mutabık kalınan aslına, modeline, tekniğine, rengine, içeriğine uygun olmaması durumudur. Ayıplı mal durumunda satış sözleşmesine de sadık kalınmamış olur ve tüketicinin böyle durumlarda mağduriyetinin giderilmesi için bazı hakları mevcut olmaktadır.

Tüketici Korunma Kanunu’nun 8. fıkrasında ayıplı mal tanımı şu şekilde yapılmıştır;

“Ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan maldır. ”

Ayıplı mal nedir dediğimizde birkaç başlıkla tanımladık;

• Ambalaj ya da etiketinde yazanları karşılamayan, üretim standardının dışında olan, hata ya da eksikler barındıran mallardır.
• Ayıplı mallar tüketicinin beklenti ve isteklerini karşılamamaktadır.
• Tüketicinin üründen fayda sağlamasını engelleyen türde mallardır.
• Ayıplı mal sözleşmeye aykırı maldır.
• Üretim amacına uygun üretilmeyen, teknik, uygulama açısından kusurlu olan mallardır.
• Hasarlı ve kusurlu mal kategorisine giren mallardır.
• Ayıba konu mal, bir taşınır olabileceği gibi, taşınmaz da olabilmektedir.

İlgili İçerik; Güven Damgası Nedir?

İlgili İçerik; E-ticaret ve Kitle Psikolojisi Hakkında Bilmeniz Gerekenler

E-ticarette Ayıplı Mal Ne Demektir?

Fiziki mağazalarda olduğu gibi e-ticarette de ayıplı mal konusunda online mağazaların hassas davranması gerekilmektedir. Online yapılan alışverişlerde müşteri güvenini sarsmamak ve sadık müşteriler kazanmak amacıyla ayıplı mal satışı yapılmamalıdır.

Ayıplı mal satışı yapmak e-ticaret sitelerine büyük oranda zarar verebilmektedir.

E-ticarette müşteri güveni sağlamak için yapılması gerekenler;

• Ürün görsellerinin gerçek ve profesyonel olması
• Ürün açıklamalarının ayrıntılı ve doğru bir şekilde aktarılması
• Ürün ambalajlarında ürün içeriğinin doğru bir şekilde anlatılması
• Sipariş verilen ürünün doğru ve eksiksiz bir şekilde gönderilmesi

İlgili İçerik; E-ticaret Sitesi Kurmak İçin Gerekenler (2021 Yeni)

İlgili İçerik; E-ticarette Müşteri İlişkileri Yönetiminde Dikkat Edilmesi Gereken 10 Konu

Gizli Ayıplı Mal Nedir?

Gizli ayıplı mal satın alınan ürünün kullanım esnasında hasar ve kusurunun ortaya çıkması durumudur. Kullanım süresinde tüketicinin bir hatası olmadan üründen kaynaklı ortaya çıkan durumlardır.

Ayıplı Mal Konusunda Tüketici Hakları Nelerdir?

Ayıplı mal durumuyla karşılaşan tüketicinin Türk Ticaret Kanunu tarafından belirlenmiş bazı hakları mevcuttur. Ayıplı mal iade konusunda tüketicinin ürünü iade ederek para iadesi alma hakkı bulunmaktadır. Satıcı ürünün eksik ya da hatasının giderilmesi için aynı ürünü servise gönderme teklifini ancak tüketici kabul ederse yapabilmektedir.

Tüketicinin ayıplı ürün karşılığında yeni ürün için indirim isteme hakkı mevcuttur. Satıcı bunu kabul etmediği takdirde ayıplı malı alarak para iadesi yapmalıdır. Ayıbın giderilmemesi durumunda ise tüketicinin mağduriyetini gidermek için ayıplı mal davası açma hakkı bulunmaktadır. Tüketicinin mağduriyetinin giderilmesi için tüketici hakem heyetine başvurma hakkı mevcuttur. Bu tarz davalar genellikle tüketici lehine sonuçlanmaktadır.

Ayıplı mal ile karşılaşan tüketicinin hakları özetle aşağıdaki gibidir;

• Ürünü iade etme hakkı
• Ayıp oranında satış bedelinden indirim isteme hakkı
• Satılan ürünün ücretsiz onarım edilme hakkı
• Ayıplı ürünün ayıplı olmayan bir ürün ile değiştirilme hakkı
• Sözleşmeden dönme hakkı

Türk Borçlar Kanunu kapsamında tüketicilerin tazminat hakkı bulunduğu gibi yukarıdaki maddelerden herhangi birini kullanma hakkı da mevcut olmaktadır. Öte yandan ayıplı mal ile sonradan arızalanan mal aynı kapsamda değerlendirilmemektedir.

İlgili İçerik; Tüketici Hakları Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Ayıplı Mal Sayılma Kriterleri Nelerdir?

Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunu’nun 8. maddesinde ayıplı mal sayılması için gerekli kriterler sayılmıştır. Aşağıda birkaçına yer verdik;

• Mal ambalajındaki, etiketindeki, tanıtma ve kullanma kılavuzundaki, reklamlarındaki özelliklerini taşımadığında
• Ürün; satıcı veya malı sağlayan kimse tarafından bildirilmiş olan özelliklerini taşımadığında
• Malın özellikleri teknik düzenlemesinde tespit edilen sahip olması gereken niteliklere aykırı olduğunda
• Muadili olan başka malların kullanım maksatlarını taşımadığında
• Maddi, ekonomik veya hukuki eksikliklerinin olması ve tüketicinin maldan faydalanmasının önüne geçilmesi
• Malın etiketindeki, ambalajındaki, reklamları ve ilanlarındaki özelliklerinin tüketici sözleşmesinde var olanlarla uyuşmaması

Ayıplı Mal İade Süresi Ne Kadardır?

Satın alınan mal ayıplı çıktığında, tüketici tarafından, teslim tarihinden itibaren 30 gün içerisinde ihbar edilmesi gerekmektedir. Ayıplı mal iade süresi belirlenen süre içerisinde başlatılmalıdır. Aksi takdirde tüketici haklarını kullanamaz duruma gelebilmektedir.

Tüketiciler ayıplı mal durumuyla karşılaştıklarında belirli bir sürede ürünü bildirme sürecini başlatmaları gerekmektedir. Satın alınan mal ayıplı çıktığında 30 gün içerisinde ihbar edilmesi gerekmektedir.

Gizli ayıplı mal konusunda ise yani kullanım süresinde ortaya çıkan ayıplı mallar konusunda ayıplı mal iade süreci ise 2 yıldır. Ayıplı mal konusunda tüketiciler acele etmeli ve en kısa sürede ayıplı mal iade sürecini başlatmalıdırlar.

Ayıplı Mal Zamanaşımı Süresi Nedir?

Ayıplı mal durumlarında satıcıların tüketicilerin zararını giderme sorumlulukları mevcuttur. Satıcının sorumlulukları zamanaşımı süresiyle sınırlı olmaktadır. Ayıplı mal zamanaşım süresi ise 2 yıldır. Mal tesliminden itibaren başlamaktadır.

Ayıplı Mal Çeşitleri Nelerdir?

Ayıplı mallar kendi içinde çeşitlere ayrılmaktadır. Bunlardan biri maldaki maddi ayıptır. Maddi ayıp, malın kendisinden beklenecek amacı fiziki yapısındaki bazı eksikliklerden dolayı gerçekleştirecek vasıflara sahip olamamasıdır.

Bir diğer hukuki ayıp ise hukuki ayıplı maldır. Malda maddi anlamda bir eksik olmasa da tüketicinin maldan yararlanmasının önüne geçen bir takım hukuki boyutların var olmasıdır. Bir diğer ayıplı mal çeşidi olan ekonomik ayıp ise maldaki bir takım iktisadi niteliklerin eksik olmasıdır.