İşletmeler, değişen dünya düzeni ile birlikte stratejik teknolojik gelişmeleri hayata geçirmek, ellerindeki verileri doğru analiz ederek işletmedeki zorlukları en aza indirmek için iş zekasına ihtiyaç duymaktadır.
Teknolojik gelişmelerin hayatımızın her alanına temas ettiği günümüzde şirketler; verimi artırmak, yeniliklere kanalize olmak, performans ve tasarrufu artırmak amacıyla iş zekası uygulamaları sürecine başvurmaktadır. Bugünkü yazımızda business intelligence hakkında merak ettiklerinizi bulabilirsiniz.
İş Zekası Nedir?
İşletmeler sürekli artış gösteren ham veriler doğrultusunda büyük veri akışı zorluklarıyla karşılaşmaktadırlar. Bu noktada işletmeler ham veriyi; kullanışlı, anlamlı, işlevsel bir teknoloji ya da yönteme dönüştürmek amacıyla iş zekası BI yöntemlerine başvurmaktadır.
İş zekası sistemleri ile birlikte şirketler; verilerini kapsamlı bir şekilde ele alabilmekte ve iş süreçleri hakkında çıkarım, iyileştirme, stratejik kararlarlar alabilmektedir.
İş zekası nedir dediğimizde business intelligence anlamına gelen kısaltılmış haliyle BI olarak ifade edilen iş zekası en özet haliyle; işletmelerin mevcutta ve geçmişte bulunan verileri analiz etmek için kullandığı strateji ve teknolojilerdir.
İş zekası uygulamaları; şirketlerdeki iç ve dış iş bilgilerinin toplanması, analiz edilmesi, uygulanması, yayılması gibi adımların hayata geçmesini sağlamak için kullanılan; teknoloji, uygulama, süreç, strateji, ürün ve teknik kümesidir.
İş zekası ne işe yarar dediğimizde;
- Ham verinin anlamlı bir iş sürecine dönüşmesine katkı sunar.
- Verilerin kullanılabilir hale gelmesini sağlar.
- Verilerden yöntem ve teoriler elde edilmesini sağlar.
- Teknolojik uygulamaları içeren bilgi yönetim kümelerine ulaşılmasını sağlar.
- Şirketlerin yeni fırsatlara adım atmasının önünü açar.
- Karmaşık verilerin değerlendirmesi noktasında etkilidir.
- Taktiksel ve operasyonel iş geliştirmede etkilidir.
- Veri toplama, veri depolama, veri analizi ve bilgi yönetimi ile birlikte karmaşık iş süreçlerini anlamada yardımcıdır.
- İşletmelerin doğru kararlar almasına katkı sunar.
- İşletmelerin eyleme geçirilebilir çıkarımlarda bulunmasını sağlar.
İlgili İçerik; Sektör Analizi Nedir? İşletmelerin Bilmesi Gereken 4 Kilit Nokta
İlgili İçerik; Rekabet Analizinin Şirketler İçin Önemi
Karar Destek Sistemi (KDS) Nedir?
Karar destek sistemi (kds) iş zekası uygulama süreçlerinde önemli bir yere sahiptir. İşletmelerin verileri analiz etme, değerlendirme ve çıkarımlarda bulunma süreçlerinde karar oluşturma süreçleri işletmelerin operasyonel süreçlerini olumlu etkilemede büyük rol oynamaktadır.
İşletmeler, karar destek sistemlerinin başarılı ve verimli bir şekilde işlemesi için iş zekası uygulamarına ihtiyaç duyarlar. Böylece analitik, gerçek zamanlı verilere ulaşma ve doğru kararlar almada aşama kat ederler.
İlgili İçerik; İnovasyon Nedir? İnovasyon Çeşitleri Hakkında Bilmeniz Gerekenler
İş Zekası Yöntemleri Nelerdir?
İş zekası uygulamaları pek çok farklı teknolojinin iç içe geçtiği süreçler bütünüdür. Bu teknolojiler şirketlerin veri analizinden çıkarımlarda bulunmasına, gelişmiş istatistikleriyle iş operasyonlarını yaparken geleceğe dair önlem ya da adım atmada önemli bir analitik sunmaktadır. Bu nedenle business intelligence tekdüze uygulamaları değil çok yönlü bir teknik barındırmaktadır.
İş zekası uygulamalarında kullanılan çeşitli teknik ve yöntemlere aşağıda yer verdik.
Veri madenciliği: Veri madenciliği BI teknolojilerinde yeni sayılabilecek fakat bir o kadar da önemli bir yeri kapsamaktadır. Verileri anlamlandırmada önemli bir yerdedir. Veri madenciliği; veritabanları, istatistiki bilgileri kullanarak veriler arasında ilişki kurma, çıkarımlarda bulunma ve sıralama yapma işlemlerini gerçekleştirmektedir.
Sorgulama: Sorgulama veritabanından çıkarımlarda bulunmak amacıyla gerçekleştirilen veri ya da bilgi sorgulanmasına denir.
Veri hazırlama: Var olan veriler arasından sorgulama yapıldıktan sonra bu verileri analize hazırlamak için birleştirme ve yapılandırma sürecindeki teknik adımı içermektedir.
Raporlama: Veri analizi sonrası çıkan sonuçları karar mercileriyle paylaşmak, gerekli raporlama ve sonuç analiz sürecindeki adımdır.
Kıyaslama: Elde edilen çıkarımlar doğrultusunda elde edilen metriklerin geçmiş verilerle karşılaştırmasını oluşturan teknik adımlardan biridir.
Tanımlama: Karşılaştırmalar yapmak ve bir işletmede meydana gelen değişiklikleri daha iyi anlamak için geçmiş verilerin yorumlanma aşamasına verilen isimdir.
İstatistiksel analiz: Açıklayıcı analitiklerden sonuçları toplamak ve eğilimleri belirlemek için istatistik uygulama sürecidir.
Veri görselleştirme: Kolay veri analizi için çizelgeler ve grafikler gibi görsellerin hazırlanması ve sürece dahil edilme aşamasını oluşturan teknik süreçtir.
İlgili İçerik; Fizibilite Çalışması Hakkında Bilmeniz Gereken 5 Kilit Başlık
İş Zekası Araçları (BI Araçları) Nelerdir?
İşletmelerin ihtiyaç duyduğu iş zekası araçlarından birkaçına aşağıdan açıklamalarıyla birlikte ulaşabilirsiniz.
Ad hoc analizi: Belirli soruları yanıtlamak için tasarlanmış bir analiz sürecidir. İhtiyaç duyulan verileri analiz etmeye odaklanan bir araçtır. Analiz süreci cevaplanması gereken sorular ışığında şekil almaktadır.
Çevrimiçi analitik işleme (OLAP): Çok boyutlu analitik sorgulara olanak tanıyan bir hesaplama yöntemidir. Büyük şirketlerin ihtiyaç duyduğu bir yöntemdir. OLAP, büyük ölçekli veritabanlarını destekleme, düzenleme, raporlama, kullanım kolaylaştırma gibi iş zekası uygulamaları adımları içermektedir.
Büyük veri bilgi yönetimi ve iş zekası konusunda OLAP oldukça etkilidir ve büyük verilerin işlenmesinde büyük ölçekli işletmelerin sıklıkla başvurduğu bir uygulamadır.
Mobil iş zekası: Mobil cihazlar için masaüstü iş zekasını optimize eden bir yazılım türüdür.
Gerçek zamanlı iş zekası: Şirketlerin veritabanlarındaki çalışma ve analizler doğrultusunda kullanıcılara gerçek zamanlı bilgi sağlayan bir veri analizi yöntemlerinden biridir.
Operasyonel iş zekası: Yukarıda bahsettiğimiz gerçek zamanlı verileri toplayarak otomatik olarak operasyonel sisteme entegre etme ve verilerin anında ve gerçek zamanlı kullanımını sağlama sürecidir. Gerçek zamanlı iş analitiğinin kullanıldığı bir analiz yaklaşımıdır.
Hizmet olarak yazılım (SaaS BI): Hizmet olarak yazılım anlamına gelen ve iş zekası yazılım çözümleri sunan SaaS bulut tabanlı uygualamalara bağlanılmasını sağlanan bir yazılımdır. Abonelik, üyelik, satın alma, lisans gibi süreçler barındırır. Bu hizmetler ile kullanıcıların internete bağlanması sağlanır. SaaS örnekleri olarak; takvim oluşturma, e-posta, ofis araçları verilebilir.
Açık kaynak (OSBI): Yazılım lisansı satın almayı gerektirmeyen, kaynağı açık, kaynak kodu açık, kullanıcıya yazılımı değiştirme, uyarlama özgürlüğü sunan iş zekası yazılım çözümleridir. Uyarlanabilir olması tercih edilme oranını artırmaktadır. Hızlı ve güvenli bir iş zekası destek analizidir.
Collaborative (işbirlikçi) iş zekası: Paylaşım sürecini kolaylaştırmak için iş zekası yazılımının işbirliği araçlarıyla birleştirilmesi sürecini içeren business intelligence aşamalarında kullanılan bir yöntemdir.
Konum zekası (LI): Coğrafi bağlamları iş verileriyle ilişkilendirmek için tasarlanmış yazılım türüdür.
Veri görselleştirme yazılımı: Görsel bağlam sağlayarak modellerin tespitini, analizini, düzenlenmesini kolaylaştıran önemli bir yazılım modellerinden biridir.
İlgili İçerik; Finansal Planlama Rehberi
İş Zekası BI Neden Önemlidir?
İş zekası günümüzde farklı ölçekteki işletmelere sunduğu farklı faydalar ile irdelenen bir konu haline gelmiştir. Artan rekabet ortamında işletmelerin büyüme göstermesi, kalıcılıklarını sürdürmeleri için iş zekası uygulamaları önem arz etmektedir.
İş zekası uygulamaları verilerin doğru analizini mümkün kılarak işletmelerin pazar analizi yapmalarını, fırsat ve tehditleri anlamalarını, rekabeti lehine çevirme konusunda adımları atmada etkili olmaktadır.
İş zekası uygulamaları işletmelerin geçmiş, gerçek zaman ve gelecek zaman bağlamında verileri analiz etmesini mümkün kılarak uzun vadeli başarı için gereklidir. İşletmelerin işlemlerini optimize etmesini ve iyileştirmesini mümkün kılması açısından gereklidir.
